Zniszczenia siedlisk i gatunków w obszarach Natura 2000 cz.3.
Część III: Jak prawidłowo interweniować?
W celu podjęcia skutecznych działań zmierzających do odtworzenia zniszczonych siedlisk lub gatunków w obszarach Natura 2000, poniżej opisano przykładową sytuację, w wyniku której doprowadzono do degradacji części chronionego obszaru. Ponadto zaproponowano schemat jak dokonywać zgłoszenia do instytucji publicznych odpowiedzialnych za ochronę obszarów Natura 2000 oraz sposób podejmowania działań mających na celu przywrócenie wartości przyrodniczych terenu.
W obszarze Natura 2000 chroniącym siedliska przyrodnicze: łąki trzęślicowe, łąki świeże oraz motyle modraszki (modraszek telejus i modraszek nausitous) dokonano zniszczenia części terenu poprzez zaoranie łąki i nawiezienie na nią materiałów budowlanych. Degradacji uległo około 10% powierzchni siedlisk przyrodniczych, będących jednocześnie siedliskiem występowania chronionych motyli. Sprawa została zgłoszona do regionalnej dyrekcji ochrony środowiska, jako organu odpowiedzialnego za nadzór nad obszarami Natura 2000.
Składając wniosek o podjęcie interwencji należy opisać w nim następujące kwestie:
1. lokalizacja: przy określeniu miejsca zdarzenia należy podać działki ewidencyjne, na których doszło do zniszczenia oraz określić, w której części obszaru Natura 2000 się one znajdują. Warto skorzystać z ogólnodostępnych baz danych przestrzennych m.in. www.geoportal.gov.pl, www.geoserwis.gdos.gov.pl, geoportale miast i gmin, mapy roślinności (np. www.msip.krakow.pl). Ponadto w celu określenia np. ukształtowania terenu, pokrycia roślinnością, analizy zmian historycznych w terenie można dokonać analizy zdjęć lotniczych i satelitarnych umieszczonych m.in. na portalu: GoogleEarth (www.google.com/intl/pl/earth). Jeśli chcemy zapoznać się z obszarami Natura 2000 w Polsce i Europie warto skorzystać z portalu Europejskiej Agencji Środowiska „Natura 2000 Network Viewer”: www.natura2000.eea.europa.eu. Znajdziemy tam mapy wszystkich obszarów Natura 2000 w Unii Europejskiej oraz informacje o każdym obszarze.
2. gatunki/siedliska: we wniosku powinniśmy szczegółowo opisać, jakie gatunki lub siedliska zostały zniszczone w obszarze. W tym celu należy sprawdzić, co jest przedmiotem ochrony w ostoi Natura 2000, poprzez zweryfikowanie Standardowego Formularza Danych (SDF). Wszystkie SDF znajdują się na stronie: www.natura2000.gdos.gov.pl w zakładce: Wyszukiwarka obszarów. Przedmiotami ochrony w obszarze są siedliska i gatunki oznaczone w SDF, w części 3, w ocenie ogólnej literami A, B, C. Ponadto warto określić jaka jest skala zniszczeń, tj. ile gatunków lub jaka powierzchnia siedlisk została zniszczona poprzez odniesienie tej wartości do ogólnej liczby gatunków lub całkowitej powierzchni siedlisk w obszarze.
Warto zwrócić uwagę czy w wyniku degradacji obszaru uległy zaburzeniom warunki siedliskowe np. warunki wodno-glebowe, geomorfologiczne, hydrologiczne, klimatyczne. Opis gatunków i siedlisk przyrodniczych, wymagań środowiskowych, zagrożeń i sposobów ochrony znajdziemy w poradnikach metodycznych ochrony siedlisk i gatunków, które można znaleźć na rządowym portalu dotyczącym Natury 2000: www.natura2000.gdos.gov.pl/wytyczne-i-poradniki.
Najbardziej aktualne dane dotyczące obszarów Natura 2000 znajdziemy w dokumentach planistycznych, które są tworzone dla każdego obszaru, tj. planach zadań ochronnych lub planach ochrony. Publikowane są one w elektronicznych dziennikach urzędowych każdego województwa lub na stronach regionalnych dyrekcji ochrony środowiska.
Jeśli poszukujemy aktualnych danych z monitoringu środowiska, wówczas warto sięgnąć do zasobów Głównego Inspektoratu Środowiska i wyników Państwowego Monitoringu Środowiska: www.gov.pl/web/gios.
3. zakres działań: we wniosku należy szczegółowo opisać jakie działania zostały podjęte w obszarze i doprowadziły do zniszczenia siedlisk lub gatunków. Do dokumentacji warto dołączyć zdjęcia pokazujące skalę zniszczeń, miejsca występowania chronionych siedlisk i gatunków. Jeśli posiadamy dokumentację fotograficzną sprzed zniszczeń dobrze je również załączyć.
Jeśli to możliwe dobrze jest wskazać, kto dokonał zniszczenia, czy jest to osoba prywatna lub podmiot publiczny. Można też dodać informacje kto jest właścicielem działek, na których doszło do zdarzenia. Wszystkie te informacje znacznie przyspieszą zbieranie dowodów w sprawie i prowadzenie postępowania administracyjnego.
Po otrzymaniu wniosku, regionalny dyrektor ochrony środowiska/dyrektor urzędu morskiego ma obowiązek wszcząć postępowanie administracyjne, zebrać niezbędne dowody w sprawie, może również przeprowadzić wizję terenową. Finalnie, jeśli zostanie wydana decyzja o której mowa w art. 37 ustawy o ochronie przyrody, nakazuje się w niej podjęcie niezbędnych działań zapobiegawczych lub działań naprawczych. Szczegółowo decyzja ta określa:
- stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko,
- zakres i sposób przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub działań naprawczych, w tym czynności zmierzających do ograniczenia oddziaływania na obszar Natura 2000,
- termin rozpoczęcia i zakończenia działań zapobiegawczych lub działań naprawczych.
-----
Wpis opublikowany w ramach projektu „Dzikie jest dobre” realizowanego wspólnie przez Fundację Dzieci w Naturę i Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków z dotacji Programu Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG.
